Niezależnie od tego, czy polsko-niemiecki najazd na Czechy miał miejsce, przyjazne stosunki między państwem Polan i Czechami uległy ostatecznemu rozkładowi. Czesi powrócili do wcześniejszego sojuszu z Wieletami, co w 990 wywołało wojnę z Mieszkiem wspartym przez cesarzową Teofano. Stroną atakującą był prawdopodobnie Bolesław II Pobożny. W efekcie konfliktu państwo Polan podbiło Śląsk. Zajęcie Śląska mogło tez mieć miejsce około roku 985, ponieważ na ten rok datuje sie powstanie grodów piastowskich we Wrocławiu, Głogowie i Opolu , a także w tym roku został zerwany sojusz polsko-czeski.
Nierozstrzygnięta pozostaje kwestia Małopolski. Możliwe, że Mieszko zdobył ją przed 990, na co wskazuje niejednoznaczny zapis kroniki Thietmara mówiący o kraju zabranym Bolesławowi II przez księcia Polan. W świetle tej teorii podbój Małopolski mógł być powodem, czy też raczej pierwszym etapem wojny. Wielu historyków sugeruje, że władztwo czeskie nad Małopolską było jedynie nominalne i mogło się ograniczać do pośredniej kontroli nad Krakowem i być może innymi ważnymi grodami. Teoria ta opiera się m.in. na braku odkryć archeologicznych wskazujących na szerszą akcję rozbudowy umocnień lub innych inwestycji państwowych w okresie przedpiastowskim. Taka sytuacja tłumaczyłaby łatwość zajęcia Małopolski przez Mieszka. Punktami wypadowymi do ataku na nią były prawdopodobnie ziemia sandomierska i zespół grodowy w okolicy Kalisza.
Małopolska miała po jej przejęciu zostać dzielnicą najstarszego syna Mieszka, Bolesława Chrobrego, na co ponownie pośrednio wskazuje kronika Thietmara.
Część historyków w oparciu o kronikę Kosmasa przyjmuje, że do podboju ziem dawnego państwa Wiślan doszło dopiero po śmierci Mieszka, konkretnie w roku 999. Istnieje też teoria, zgodnie z którą w opisywanym okresie w Małopolsce władzę sprawował z czeskiego nadania syn Mieszka, Bolesław Chrobry.
Przypuszczalny zasięg państwa Mieszka I - Civitas Schinesghe i ziemie przyłączone przez tego władcę. |
