W 982 roku Otton II poniósł klęskę w bitwie z Saracenami w Italii. W związku z tym osłabieniem władzy cesarskiej w 983 roku wybuchło wielkie powstanie na Połabiu. Niemiecka władza na tym obszarze przestała istnieć, a Słowianie połabscy zaczęli zagrażać rzeszy. Doszła do tego śmierć Ottona II w tymże roku. Ostatecznie Słowianie połabscy (Wieleci i Obodrzyce) wyzwolili się na dwa stulecia spod panowania niemieckiego.

Cesarz zostawił po sobie małoletniego następcę, Ottona III, o opiekę nad którym wystąpił Henryk Kłótnik. Sytuacja z 973 roku powtórzyła się: Mieszko i książę czeski stanęli po stronie Kłótnika. Fakt ten poświadcza kronika Thietmara:

Przybyli tam [czyli na zjazd w Kwedlinburgu] także, wśród wielu innych książąt: Mieszko, Mściwoj i Bolesław i przyrzekli mu pod przysięgą poparcie jako królowi i władcy.

W 984 Czesi zajęli Miśnię, natomiast Henryk Kłótnik w tym samym roku zrezygnował z korony królewskiej.

Dalszy przebieg walk i rola, jaką odgrywał w nich Mieszko są niejasne ze względu na skąpość i wzajemną sprzeczność materiałów źródłowych. Prawdopodobnie w 985 książę odstąpił od swojego dotychczasowego sojusznika i przeszedł na stronę cesarza. Przypuszcza się, że skłoniło go do tego zagrażające polskim interesom powstanie na Połabiu. Był to wspólny problem polsko-niemiecki, pozostający zarazem poza strefą zainteresowań czeskich. Według Roczników hildesheimskich już w 985 Mieszko przybył na pomoc wojskom saskim walczącym ze Słowianami, czyli przypuszczalnie Połabianami.

Rok później książę Polan miał spotkać się osobiście z cesarzem, o czym wspomina zapiska Roczników hersfeldzkich:

Otton król-chłopiec pustoszył Czechy, ale Mieszka z darami przybywającego przyjął.

Inne roczniki i kronika Thietmara jaśniej stwierdzają, że darem ofiarowanym przez Mieszka był wielbłąd. Po spotkaniu doszło do zacieśnienia związków polsko-niemieckich, a sam Mieszko dołączył do wyprawy Ottona na ziemię Słowian, którą razem ciągnąc spustoszyli całą (...) ogniem i wielkim wyludnieniem. Nie jest jasne o terytorium których Słowian mowa. Możliwe, że chodziło o kolejną wyprawę przeciw Połabianom. Liczne przesłanki pozwalają także twierdzić, że była to wyprawa przeciw Czechom - pierwsza w której wziął udział Mieszko. Możliwe, że wtedy właśnie książę Polan poszerzył swoje państwo o Małopolskę.

Wątpliwości co do realności wyprawy wynikają przede wszystkim z treści kroniki Thietmara, podającej mało realistyczną w ówczesnej sytuacji politycznej informację o zawarciu przez cesarza ugody z księciem czeskim, Bolesławem. Przekaz ten nie znajduje potwierdzenia w żadnych innych zachowanych źródłach z epoki.

Innym zapisem o nierozstrzygniętym znaczeniu jest informacja, jakoby Mieszko podporządkował się królowi . Większość historyków jest zdania, że chodziło jedynie o uznanie władzy królewskiej Ottona. Niektórzy sugerują, że mogło chodzić o realną zależność lenną.

Złota kapilca w Poznaniu -posąg Mieszka I i Bolesława Chrobrego